Οθόνη

Καθημερινά βλέπουμε στο κέντρο μας ανήσυχους γονείς που αναρωτιούνται για το ρόλο που πρέπει να διαδραματίζουν οι οθόνες στη ζωή παιδιών τους. Σήμερα τα μωρά γεννιούνται σε έναν κόσμο όπου οι οθόνες και η ανθρώπινη αλληλεπίδραση αλληλοσυνδέονται συχνά – έναν κόσμο όπου οι γονείς μπορούν να ηρεμούν το μωρό τους με βιντεοκλήση από τη δουλειά. Από πότε όμως πρέπει να συμβαίνει αυτό?

Από ποια ηλικία μπορεί ένα παιδί να χρησιμοποιεί την οθόνη ως μέσο απασχόλησης;

Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής έχει δημοσιεύσει έναν οδηγό που εξηγεί ότι δεν έχει σημασία μόνο πόση ώρα χρησιμοποιεί την οθόνη αλλά και ποιος είναι στο δωμάτιο την ώρα που το παιδί βλέπει την οθόνη!

Πάμε να δούμε τις οδηγίες ανά ηλικιακή κατηγορία.

Βρέφη 0-18 μηνών

Για παιδιά από 0-18 μηνών δεν συστήνεται η χρήση της οθόνης με μία εξαίρεση αυτή των βιντεοκλήσεων καθώς έχει δειχτεί ότι οι βιντεοκλήσεις με ένα ζωντανό ακροατήριο από την άλλη πλευρά δεν έχουν αρνητικές επιπτώσεις στο παιδί.

Παιδιά 2-5 ετών

Για παιδιά από 2-5 ετών η προτεινόμενη χρήση της οθόνης είναι 1 ώρα την ημέρα με απαραίτητη την παρουσία ενός ενήλικα στον ίδιο χώρο. Ο λόγος είναι για να μη γίνεται παθητική χρήση της οθόνης ώστε ο ενήλικας να εξηγεί και να βοηθά στην ενσωμάτωση των νέων πληροφοριών στις ήδη υπάρχουσες γνώσεις!
Για παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας ο χρόνος αυξάνεται αλλά και πάλι συστήνεται ο ενήλικας να βρίσκεται στον ίδιο χώρο.

Βρέφη 15-26 μηνών

Τι γίνεται τώρα με τη γκρίζα ζώνη 15 μηνών με 2 ετών που τα παιδιά αντιλαμβάνονται πολύ καλά το περιβάλλον γύρω τους και οι γονείς σκέφτονται να ξεκινήσουν τη χρήση της οθόνης. Οι περισσότερες έρευνες προειδοποιούν ότι η οθόνη λειτουργεί ανασταλτικά κυρίως στη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού η οποία φυσιολογικά συμβαίνει πολύ έντονα σε αυτό ακριβώς το διάστημα. Άρα αν σκέφτεστε να αρχίσετε να δείχνετε βιντεάκια στο παιδάκι σας καθυστερήστε το λίγο ακόμη! Θα έχει πολλά χρόνια μπροστά του να τα ανακαλύψει όλα!

Πως επηρεάζει την ανάπτυξή ενός παιδιού η κατανόηση ή μη ενός προγράμματος?

Κάθε μέρα, τα μικρά παιδιά μαθαίνουν για τον κόσμο τους από μια ποικιλία πηγών. Στη συνέχεια εφαρμόζουν ό, τι έχουν μάθει στις καθημερινές τους εμπειρίες. Σκεφτείτε έναν 2χρονο που διαβάζει ένα βιβλίο για το γιατρό και μαθαίνει τι κάνει το εμβόλιο. Λίγες μέρες αργότερα, αυτό το μικρό παιδί κρατά μια σύριγγα με το χέρι της κούκλας της, λέγοντας: «Έλα να γίνεις δυνατή!» Αυτό ονομάζεται μεταφορά μάθησης, ή η εφαρμογή πληροφοριών από ένα 2-D αντικείμενο (σε αυτήν την περίπτωση, ένα βιβλίο) σε ένα 3-D αντικείμενο (το πραγματικό παιχνίδι). Η μεταφορά της μάθησης είναι κρίσιμη επειδή σημαίνει ότι το παιδί μπορεί να εφαρμόσει τη γνώση στις πραγματικές εμπειρίες του.

Ας πάμε τώρα στην οθόνη. Τα παιδιά μαθαίνουν από την τηλεόραση και τα tablet, ξεκινώντας πολύ νωρίς. Η έρευνα δείχνει ότι μωρά ηλικίας έως 6 μηνών μπορούν να μιμηθούν απλές ενέργειες που βλέπουν στην τηλεόραση ακόμη και έως 24 ώρες αργότερα. Τα βρέφη 14 και έως 18 μηνών θυμούνται διαλόγους για 2 εβδομάδες ενώ τα παιδιά 2 ετών έως και1 μήνα μετά!

Όμως είναι ευκολότερο για τα μικρά παιδιά να μάθουν από πραγματικές αλληλεπιδράσεις με ανθρώπους και αντικείμενα, σε σύγκριση με τις πληροφορίες που παρέχονται μέσω μιας οθόνης. Παρατηρούμε δηλαδή το επονομαζόμενο ονομάζεται έλλειμμα μεταφοράς μάθησης. Η ικανότητα μίμησης μιας ακολουθίας πολλαπλών βημάτων από την οθόνη υστερεί από αυτή μιας πραγματικής εμπειρίας.

Να θυμάστε ότι η μη κατανόηση ενός προγράμματος από το παιδί δηλαδή η κακή ποιότητα προγράμματος έχει συνδεθεί με παχυσαρκία, με μείωση των γλωσσικών δεξιοτήτων, με αύξηση συμπεριφορικών προβλημάτων όπως βία αλλά αυτό που βλέπουμε καθημερινά στο κέντρο μας με προβλήματα στον ύπνο.

Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο ενός παιδιού που περνά πολλές ώρες μπροστά από μία οθόνη?

Έχει δειχθεί ότι ο παρατεταμένος χρόνος μπροστά από μία οθόνη μπορεί να δημιουργήσει λεπτές βλάβες στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο των παιδιών. Βλέπουμε ότι τα παιδιά αυτά πάσχουν από αισθητηριακή υπερφόρτωση, έλλειψη προσοχής, έλλειψη ύπνου και υπερδιεγερμένο νευρικό σύστημα.

Νευρο-απεικονιστικά ευρήματα έχουν δείξει ότι ο εθισμός στην οθόνη σχετίζεται με δομικές και λειτουργικές αλλαγές σε περιοχές του εγκεφάλου που περιλαμβάνουν συναισθηματική επεξεργασία, εκτελεστική λειτουργία, εστίαση προσοχής, λήψη αποφάσεων και γνωστικό έλεγχο.

Μεγάλο μέρος της βλάβης συμβαίνει στον μετωπιαίο λοβό του εγκεφάλου, ο οποίος υφίσταται τεράστιες αλλαγές από την εφηβεία έως περίπου τα 25 έτη. Η ανάπτυξη του μετωπιαίου λοβού, με τη σειρά της, καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την επιτυχία σε κάθε τομέα της ζωής – από την αίσθηση ευεξίας έως την ακαδημαϊκή επιτυχία ή την καριέρα ως τις δεξιότητες σχέσης.

Πως μπορώ να μάθω αν το παιδί μου έχει εθισμό στην οθόνη;

Κατά την αξιολόγηση της χρήσης της οθόνης στα παιδιά, είναι πάντα σημαντικό να λαμβάνονται υπόψη τα ατομικά χαρακτηριστικά, τα ειδικά ενδιαφέροντα ενός παιδιού, η διάθεσή του, το εύρος της προσοχής της εκείνη τη στιγμή, η ηλικία και φυσικά το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού.
Αν θέλετε να μάθετε περισσότερο για τον τρόπο αξιολόγησης της χρήσης της οθόνης στα παιδιά πατήστε εδώ.
Αν θέλετε να τρόπους και στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν ένα παιδί να μειώσει τη χρήση της οθόνης πατήστε εδώ.